Wartość diagnostyczna białka mleka
Bardzo ważne jest obserwowanie trendów zmienności białka w mleku i świadomość jego związku z innymi składnikami. Stosunek tłuszczów mleka do białek może być dostatecznie wiarygodnym wskaźnikiem w diagnostyce kwasicy lub ketozy.
Oznaczanie subklinicznej ketozy
Gdy stosunek tłuszczów mleka do białek zbliża się do progu 1,5, podejrzewa się subkliniczną ketozę u bydła. Takie zmiany związane są z deficytem energii w organizmie wynikającym ze stanu fizjologicznego bydła (np. po wycieleniu) lub niewłaściwie zbilansowanej diety.
Ilość tłuszczu podczas udoju również nie jest stała. Na początku udoju ilość tłuszczu w mleku wynosi około 1 procent, a w ostatnich porcjach mleka wzrasta do 8 lub nawet 12 procent. Dlatego stałe monitorowanie zawartości tłuszczu w mleku może być ważne nie tylko dla oceny stanu zdrowia zwierzęcia, ale także jako wskaźnik prawidłowego przebiegu procesu dojenia.
| Stosunek tłuszczów do białek przy podejrzeniu ketozy | |
|---|---|
| >1,4 | Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że krowa ma subkliniczną ketozę, ryzyko klinicznej ketozy wzrasta |
| 1,3-1,4 | Zwiększone ryzyko subklinicznej ketozy |
| 1,2 | Optymalny stosunek tłuszczów i białek |
Oznaczanie podostrej kwasicy (SARA)
| Stosunek tłuszczów do białek przy podejrzeniu kwasicy | |
|---|---|
| 1,2 | Optymalny stosunek tłuszczów i białek |
| 1,0-1,1 | Zwiększone ryzyko wystąpienia podostrej kwasicy (SARA) |
| <1,0 | Krowa jest bardziej narażona na wystąpienie podostrej kwasicy żwacza (SARA), ryzyko klinicznej kwasicy jest zwiększone. |
Jeśli stosunek tłuszczu do białka wynosi <1,0, można stwierdzić, że krowa ma kwasicę podostrą (SARA). W takim przypadku należy jak najszybciej znaleźć i wyeliminować przyczynę choroby. Może to wynikać z nadmiernej ilości zboża w diecie lub nadmiernej ilości paszy treściwej podawanej podczas jednego karmienia. Kwasica może być spowodowana niewystarczającą ilością strawnego włókna lub zbyt drobno posiekaną paszą lub zanieczyszczeniem surowców mikotoksynami.
Mocznik jest końcowym produktem metabolizmu azotu w organizmie. Zawartość białka i mocznika w mleku ma istotne znaczenie diagnostyczne, gdyż na podstawie uzyskanych danych można ocenić bilans azotowo-energetyczny w żwaczu, czyli zaopatrzenie bydła w paszę białkowo-energetyczną.
Znaczenie diagnostyczne stężenia białka i mocznika w mleku
| Stężenie białka w mleku (%) | Stężenie mocznika w mleku mg% | ||
|---|---|---|---|
| <15 | 15-25 | >25 | |
| >3,6 | Niedobór białka i nadmiar energii w paszy |
Nadmiar energii w paszy | Nadmiar białka i energii w paszy |
| 3,2-3,6 | Niedobór białka i niewielki nadmiar energii w paszy |
Odpowiedni bilans białka i energii w paszy |
Nadmiar białka i niewielki niedobór energii w paszy |
| <3,2 | Niedobór energii i białka w paszy | Niedobór energii w paszy | Nadmiar białka i niedobór energii w paszy |
*R. Antanaitis, V. Žilaitis. Ocena stanu zdrowia stada bydła mlecznego: publikacja metodyczna dla studentów wydziałów weterynaryjnych, lekarzy weterynarii. LSMU, VA. Kowno, Litwa. 2016.
Metody oznaczania białek
Metoda Kjeldahla
Test referencyjny do określania zawartości białka w mleku jest stosowany od czasów starożytnych. Został zaprojektowany w celu określenia całkowitej i rzeczywistej zawartości białka. Metoda ta jest niezawodna i dokładna, ale może być wykonywana tylko w laboratoriach, ponieważ wymagany jest specjalny sprzęt, odczynniki i wykwalifikowany personel. Ponadto test ten zajmuje stosunkowo dużo czasu, więc jego stosowanie w zakładach przetwórstwa mleka lub gospodarstwach rolnych nie jest zbyt praktyczne.
Laboratoryjne testy spektroskopowe
Białko właściwe jest dokładniej określane za pomocą analizy widm absorpcji i emisji w podczerwieni. Metodologia ta jest bardzo popularna na całym świecie i jest stosowana w wielu laboratoriach do analizy składników mleka. Najczęściej taki sprzęt jest przystosowany do użytku laboratoryjnego, jest dość drogi i wymaga wykwalifikowanych specjalistów. Jednak wraz z rozwojem technologii istnieją możliwości, aby tego typu metody były bardziej praktyczne i dostosowane do użytku nie tylko w laboratoriach, ale także w gospodarstwach.
Analizator mleka BROLIS HerdLine
Zintegrowany analizator mleka BROLIS HerdLine jest niczym małe laboratorium w gospodarstwie mlecznym. Analizator bada skład mleka każdej krowy podczas każdego doju. Ten „mini-spektroskop” jest instalowany na stanowiskach udojowych lub w robocie udojowym na linii mlecznej i nie wymaga dodatkowych odczynników ani specjalnej konserwacji.
Analiza zawartości tłuszczu, białka, laktozy i innych parametrów zapewnia właściwą ocenę zdrowia, wydajności i efektywności ekonomicznej bydła mlecznego. Dane zebrane podczas udoju są przetwarzane w czasie rzeczywistym i mogą być przeglądane za pomocą aplikacji BROLIS HerdLine.
Co wpływa na zawartość białka w mleku?
Białka mleka są syntetyzowane w organizmie bydła ze związków azotu, które zwierzę trawi z paszy. Białko właściwe stanowi 95-97 procent białka ogólnego. W organizmie nie ma rezerw białkowych, więc substancje azotowe, które dostają się do przewodu pokarmowego wraz z paszą, są wchłaniane i przenoszone przez krew do tkanki gruczołowej wymienia, gdzie syntetyzowane są białka mleka. Skład białkowy mleka ma znaczący wpływ na jego wartość odżywczą i właściwości technologiczne. Od 75 do 85 procent białka mleka stanowi kazeina, a resztę białko serwatkowe. Skład zależy od genetyki zwierzęcia, karmienia, pory roku, laktacji i stanu zdrowia. W związku z tym, stosując ukierunkowaną hodowlę krów poprzez odpowiednie żywienie i opiekę, powinno nastąpić zwiększenie zarówno wydajności mlecznej, jak i zawartości białka w mleku.
Karmienie
Poziom białka w mleku w dużym stopniu zależy od prawidłowego zbilansowania diety krowy. Często zdarza się, że zawartość białka w mleku krowim jest niska ze względu na niedostateczny poziom energii i białka w paszy. Jeśli ilość azotu jest niezrównoważona, jest on usuwany z organizmu w postaci mocznika poprzez mleko i mocz. Dlatego na podstawie ilości mocznika w mleku możemy ocenić poziom zbilansowania dawki pokarmowej. Zawartość białka w mleku wzrasta, gdy do dawki pokarmowej krów włączane są surowce zawierające wartościowe biologicznie białka (np. śruta sojowa, rzepakowa itp.). Zawartość białka w mleku zmniejsza się, jeśli pasza treściwa w diecie krowy składa się wyłącznie z roślin dzwonkowatych (jęczmień, pszenica, pszenżyto, żyto). Surowce te zawierają niedostatecznie strawne związki azotu.
Okres laktacji
Na zawartość białka w mleku wpływa również okres laktacji. Wraz ze wzrostem wydajności mleka we wczesnej i szczytowej fazie laktacji, poziom białka jest zwykle najniższy. W tym okresie nie ma wystarczającej ilości białek mikrobiologicznych do syntezy białek mleka, dlatego w celu zwiększenia podaży aminokwasów w organizmie dieta powinna być uzupełniana białkami, które nie są rozkładane w żwaczu, pozyskiwanymi z soi, rzepaku i słonecznika.
Genetyka
Na zawartość białka w mleku duży wpływ ma rasa bydła. Jedną z najbogatszych w białko ras bydła jest bydło rasy Jersey, a najmniej bogate w białko jest mleko bydła rasy Holstein Friesian. Dlatego też podczas udoskonalania stad bydła, krowy powinny być inseminowane nasieniem buhajów, które wykazują zwiększoną zawartość białka.
